Στάδια ανάπτυξης του λόγου

H ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας σε κάθε παιδί διαφέρει. Υπάρχουν όμως κάποια βασικά στάδια ανάπτυξης του λόγου, για τα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού. 

1 έτους

• Λέει 2-3 λέξεις.
• Καταλαβαίνει απλές εντολές.
• Ανταποκρίνεται όταν ακούει το όνομά του.
• Κουνάει το χέρι του για να χαιρετήσει.

1 ½ ετών

• Δείχνει ακουστική προσοχή σε εντολές που εκφράζονται απ’ ευθείας σε αυτό.
• Χρησιμοποιεί περίπου 20 λέξεις, ενώ κατανοεί περισσότερες.
• Παρουσιάζει βρεφική ηχολαλία σε λέξεις ή στην τελευταία λέξη μικρών φράσεων που του απευθύνονται.
• Ζητάει  ένα αντικείμενο που επιθυμεί δείχνοντας το, με τη συνοδεία κραυγών ή λέξεων.
• Του αρέσουν παιδικά τραγουδάκια και προσπαθεί να τα τραγουδήσει.
• Δείχνει οικεία αντικείμενα.
• Εκτελεί απλές εντολές.
• Δείχνει πάνω του διάφορα μέλη του σώματος.
• Αναγνωρίζει και δείχνει ζωάκια μινιατούρες ή σε εικόνες.

2 ετών

• Χρησιμοποιεί 50 λέξεις και κατανοεί περισσότερες.
• Αντιλαμβάνεται και κατανοεί απλές συζητήσεις.
• Δημιουργεί φράσεις (προτάσεις 2-3 λέξεων).
• Ρωτάει ονόματα αντικειμένων και ονομάζει αντικείμενα αυθόρμητα, όταν του ζητηθεί.
• Εκτελεί απλές εντολές καθώς επίσης κινείται με εντολές στο χώρο (πάνω, κάτω, μέσα, έξω…).
• Αναγνωρίζει και δείχνει μέλη του σώματος.
• Μιμείται ήχους ζώων και συμμετέχει σε παιδικά τραγούδια.
• Καταλαβαίνει απλές ερωτήσεις και οδηγίες.
• Κάνει ερωτήσεις.
• Ακούει ιστορίες και παραμύθια.
• Φτιάχνει προτάσεις με άρνηση (π.χ.: όχι πάω).
• Αρχίζει να σχηματίζει κάποιους πληθυντικούς.

2 ½ ετών

• Χρησιμοποιεί περίπου 200 λέξεις.
• Μιλάει λογικά και αναφέρεται σε γεγονότα που αφορούν το παρόν.
• Κάνει πολλές ερωτήσεις με το “τι”.
• Λέει τραγουδάκια και παίζει με νόημα.

3 ετών

• Αναγνωρίζει τα βασικά χρώματα.
• Έχει λεξιλόγιο περίπου 1000 λέξεων.
• Φτιάχνει προτάσεις 3-4 λέξεων.
• Λέει το όνομα, το επίθετο και συχνά την ηλικία του.
• Χρησιμοποιεί σωστά προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, δικό μου).
• Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό και αρκετές προθέσεις.
• Ρωτάει συχνά “τι”, “πού”, “ποιος”.
• Μετράει ασυνείδητα, αλλά έχει μικρή κατανόηση της ποσότητας.
• Εκτελεί συνδυασμό 2 εντολών (πρώτα… μετά).
• Επαναλαμβάνει προτάσεις πέντε λέξεων.
• Ακούει με προσοχή ιστορίες και παραμύθια, γνωρίζει αρκετά τραγούδια, τα οποία επαναλαμβάνει.

4 ετών

• Η ομιλία του είναι γραμματικά σωστή και τελείως κατανοητή.
• Συχνά ρωτάει “γιατί”, “ποιος”, “πότε”, “πώς”, “τι σημαίνει αυτό”.
• Ακούει και επαναλαμβάνει μεγάλες ιστορίες (μερικές φορές μπερδεύει το γεγονός με την φαντασία).
• Μετράει δείχνοντας με το δάχτυλο 4 ως 5.
• Κατανοεί αστεία.
• Αντιλαμβάνεται και εκτελεί σύνθετες εντολές.
• Χρησιμοποιεί προτάσεις 6 -7 λέξεων.
• Χρησιμοποιεί πάνω από 1000 λέξεις.
• Αναγνωρίζει βασικά σχήματα.

5 ετών

• Μιλάει με ευχέρεια και παρουσιάζει κανονική ροή ομιλίας.
• Η ομιλία είναι γραμματικά και συντακτικά σωστή.
• Εξηγεί την χρήση αντικειμένων (και αντίστροφα, από την περιγραφή της χρήσης ονομάζει το αντικείμενο).
• Λέει ποιήματα και τραγουδάκια.
• Εντοπίζει και τοποθετεί αντικείμενα στο χώρο χρησιμοποιώντας τις προθέσεις πίσω- πλάι-μπροστά (προσανατολισμός χώρου).
• Εκτελεί τρεις διαδοχικές εντολές.
• Το λεξιλόγιο ανέρχεται στις 2000 λέξεις.
• Γνωρίζει βασικές αντίθετες έννοιες (“μεγάλο”/ μικρό”, “μαλακό” / ’’σκληρό”).
• Κάνει ερωτήσεις για να αποκομίσει πληροφορίες.
• Χρησιμοποιεί τους γραμματικούς χρόνους μέλλοντα, αόριστο, ενεστώτα.

6 ετών

• Ο προφορικός λόγος φτάνει στις 2500 λέξεις.
• Περιγράφει εικόνες από παραμύθια.
• Μπορεί να κάνει ακουστική διαφοροποίηση των ήχων.
• Γνωρίζει την χρονική αλληλουχία γεγονότων.
• Έχει καλή ακουστική αντίληψη και μνήμη.
• Κατανοεί συγκριτικό βαθμό των εννοιών (πιο μεγάλο, πιο μικρό).
• Γνωρίζει ποσοτικές έννοιες (γεμάτο, άδειο, περισσότερο, λιγότερο).

Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και γι’ αυτό μπορεί να υπάρξει κάποια διακύμανση σχετικά με το χρόνο που κατακτά κάποια δεξιότητα από τις ήδη αναφερόμενες. Σε διάστημα έξι μηνών θα πρέπει να αντιληφθούμε αν υπήρξε κάποια πρόοδος όσον αφορά το παιδί, διαφορετικά θα ήταν καλό να απευθυνθούμε σε ένα λογοθεραπευτή για μια αξιολόγηση.

Χρήσιμες συμβουλές για να διευκολυνθεί η εξέλιξη του λόγου στο παιδί:

• Μιλήστε του ήρεμα και ζεστά.
• Χρωματίστε διαφορετικά τη φωνή σας όταν του μιλάτε.
• Πείτε του τι κάνετε κατά τη διάρκεια μιας δραστηριότητας π.χ όταν το ντύνεται ή όταν του πλένετε τα χέρια
• Μιλήστε του σωστά χρησιμοποιώντας απλές λέξεις και όχι μωρουδίστικες.
• Μιμηθείτε ήχους και φωνές της καθημερινότητας (ζώα, αυτοκίνητα κ.ά).
• Ακούστε προσεχτικά αυτά που έχει να σας πει και δώστε του το χρόνο που χρειάζεται για να εκφραστεί.
• Προσπαθήστε να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό του.
• Πείτε του τραγούδια και παίξτε παιχνίδια με κίνηση μαζί του.
• Εξηγήστε του τις λέξεις που δεν καταλαβαίνει.
• Χρησιμοποιείτε χρονικές (τώρα, μετά, πριν) και τοπικές έννοιες (πάνω, κάτω, πίσω) ώστε να αντιλαμβάνεται το παιδί το χώρο και το χρόνο.
• Ενθαρρύνετε τη ζωγραφική.
• Διηγηθείτε ιστορίες ο ένας στον άλλο
• Το παιδί χρειάζεται να το ενθαρρύνουμε και να το επαινούμε για κάθε μικρή πρόοδο που σημειώνει.